Ułatwienia dostępu do materiałów kursowych

Filmy i materiały kursowe w Udemy wzajemnie się uzupełniają, utrwalając zrealizowane zagadnienia i rozwijając nowe umiejętności. Zadbaj więc o to, aby cały kurs miał przystępną formę wszystko, co w nim umieszczasz, powinno być dostępne dla każdego.

Ten rozdział zawiera cztery tematy związane z dostępnością materiałów kursowych:

• Organizacja treści
• Semantyka dokumentu
• Tekst alternatywny do obrazów i multimediów
• Kontrast kolorów

 

Organizacja treści

• Zadbaj o to, aby treść kursu była uporządkowana. Podziel tekst na krótsze akapity z wyróżniającymi się nagłówkami. Będzie wówczas bardziej czytelny, a to ułatwi wszystkim użytkownikom jego szybsze przeglądanie.
• We wszystkich dokumentach dodaj na początku spis treści lub podsumowanie tego, co będzie omawiane (w kilku zdaniach lub w postaci listy wypunktowanej).
• Dołącz też słowniczek terminów do pobrania, który będzie świetną pomocą dla uczestników w trakcie kursu. Dobrze jest też dodać slajdy kursu w formie pliku do pobrania lub udostępnić link do slajdów.
• Zawsze sprawdzaj pisownię, gramatykę i czytelność. „Czytelność” odnosi się do tego, czy dany fragment tekstu można łatwo przeczytać. Warunkują ją różne czynniki, takie jak długość zdań, zagęszczenie sylab, złożoność zagadnienia czy znajomość terminologii. Poproś współpracownika lub znajomego, żeby przeczytał Twoje materiały kursowe i wykonał ćwiczenia – dzięki temu ostatecznie upewnisz się, że kurs ma przystępną formę.

 

Tworzenie dokumentów dostępnych dla każdego

Czytniki ekranu (takie jak JAWS, NVDA czy Voiceover), z których korzystają osoby niewidome i niedowidzące, nie tylko odczytują tekst na stronie, ale też przekazują sposób jej uporządkowania: podział na nagłówki i podpunkty oraz listy. Na przykład osoba czytająca stronę widzi na niej duży, pogrubiony tekst wskazujący tytuły działów, natomiast osoba niewidoma lub niedowidząca dowiaduje się, gdzie są nagłówki, dzięki tak zwanym znacznikom semantycznym. Te metadane mają kluczowe znaczenie przy tworzeniu dokumentów dostępnych dla każdego. Na szczęście wiele programów i aplikacji do edycji tekstu, m.in. Microsoft Word i Dokumenty Google, ma tę funkcję wbudowaną.

Dobrze jest też znać elementy obniżające przystępność treści dla czytników ekranowych. Dobrym przykładem są scalone komórki w tabeli – czytnik ekranowy może mieć trudności z poruszaniem się po nich i z prawidłowym odczytaniem układu treści. Dodatkowo w przypadku formatowania bez znaczników semantycznych czytnik ekranowy może dostarczać mylące informacje. Na przykład jeśli oznaczysz punkty gwiazdką i tabulatorem, czytnik ekranowy może to odczytać jako „tabulator” lub „gwiazdka” zamiast „punkt”.

W tym rozdziale poruszamy tylko kilka tematów poświęconych dodawaniu znaczników semantycznych do dokumentu cyfrowego, ale dołączyliśmy kilka źródeł, które kompleksowo omawiają to zagadnienie.

 

Znaczniki nagłówkowe

Nagłówki to jeden z najlepszych sposobów na zwiększenie przystępności treści. Stosowanie wizualnie uporządkowanych i semantycznych znaczników nagłówkowych sprawia, że treść jest bardziej zrozumiała zarówno dla użytkowników widzących, jak i niewidomych.

Porządkując materiał przy użyciu semantycznych znaczników nagłówkowych, które w aplikacjach do przetwarzania tekstu i wyświetlania prezentacji mają czasem oznaczenie „H1” lub „Heading 1”, masz pewność, że czytniki ekranu prawidłowo odczytają Twoje treści. Na przykład tytuł dokumentu powinien być nagłówkiem pierwszego poziomu, tytuł rozdziału – nagłówkiem drugiego poziomu (np. H2), a tytuły podrozdziałów – nagłówkami trzeciego lub czwartego poziomu. Oto przykład:

 

Tytuł strony (nagłówek 1)

Tytuł sekcji (nagłówek 2)

Treść.

Nagłówek podsekcji (nagłówek 3)

Treść.

 

Uwaga: unikaj pomijania poziomów nagłówków – na przykład przechodzenia od poziomu pierwszego od razu do trzeciego. 

 

Listy punktowane i numerowane

Nie formatuj punktów ręcznie przy użyciu tabulatora i gwiazdek lub liczb – zawsze używaj funkcji wypunktowania lub numerowania wbudowanej w edytor tekstu lub program do prezentacji. Czytniki ekranu rozpoznają tego typu listy i prawidłowo prezentują treści. 

 

Prosty układ tabeli

Uważaj na wiersze i kolumny o szerokim zakresie, scalone komórki i wielopoziomowe nagłówki tabeli. Czytniki ekranu mogą mieć problem z prawidłowym interpretowaniem scalonych komórek. Problematyczne bywa też ich wskazywanie uczestnikom kursów. W miarę możliwości unikaj stosowania tabel na ekranie.

 

Stosuj linki mające formę opisu.

Unikaj samodzielnych wyrażeń bez kontekstu, na przykład:

• „Kliknij tutaj”
• „Tutaj”
• „Więcej”
• „Dodatkowe informacje”
• „Dowiedz się więcej”
• „Dalej” 

 

Zamiast tego zalecamy alternatywne wyrażenia mające więcej kontekstu:

• „Możesz pobrać podręcznik”
• „Cytat z ____”
• „Dodatkowe ____ są dostępne pod tym linkiem”

Unikaj też stosowania jako linków samych adresów URL (na przykład www.abcde.com), chyba że dokument jest przeznaczony do wydruku lub adres URL jest niezbędnym elementem treści.

 

Tekst alternatywny do obrazów i multimediów

Zdjęcie jest warte tyle, co tysiąc słów – jednak niewidomi i niedowidzący uczestnicy kursów polegają na tekście alternatywnym. Zawsze dodawaj do obrazów w dokumentach, prezentacjach slajdów itp. zrozumiały, oparty na kontekście tekst alternatywny. Zostanie on przeczytany na głos osobom korzystającym z czytnika ekranu lub innych technologii wspomagających.

• W tym celu możesz skorzystać z wielu narzędzi. Pola tekstu alternatywnego są czasami oznaczone jako „tekst alternatywny”, „alternatywny”, a nawet „opis obrazu”. Jeśli takie pole jest dostępne, wpisz w nim tekst alternatywny do obrazu.
• Tekst alternatywny powinien opisywać znaczenie obrazu, a niekoniecznie zawierać tylko jego opis. Powinien na przykład brzmieć „obraz koła zębatego oznaczającego ustawienia” a nie „koło zębate”. Zastanów się: gdyby trzeba było usunąć obraz, jaki tekst mógłby go zastąpić? Ewentualnie, jeśli konieczne byłoby opisanie obrazu komuś przez telefon, o czym należałoby wspomnieć?
• Jeśli obraz nie zawiera istotnego przekazu ani nie pełni żadnej funkcji lub jest jedynie ozdobnikiem albo tekst alternatywny znajduje się w pobliskim tekście, w miarę możliwości pole tekstu alternatywnego do obrazu powinno być puste. Niektóre edytory tekstu i aplikacje do prezentacji mają opcję „pusty”.
• Staraj się nie dodawać sformułowań takich jak „zdjęcie przedstawiające…”, „grafika…” czy „link do…”. Technologie wspomagające automatycznie informują użytkowników, że na ekranie widoczny jest obraz.
• Używaj jak najmniejszej liczby słów, ale bez uszczerbku dla jasności lub kontekstu.
• Program Adobe Acrobat Pro może sprawdzić, czy Twój dokument PDF spełnia standardy dotyczące ułatwień dostępu. Link znajdziesz w sekcji Materiały.

 

Przykładowy obraz z tekstem alternatywnym

Często zdarza się, że domyślnie użyta jest nazwa pliku , co nie jest pomocne.

Domyślny tekst alternatywny (nazwa pliku): adult-kid-tech_revised_220811.jpg

Zmieniony tekst alternatywny: Na kanapie siedzi dorosła osoba pracująca na laptopie oraz dziecko z założonymi słuchawkami, oglądające coś na tablecie.

 

Stosuj mocny kontrast kolorów

Kontrast kolorów to miara różnicy jasności dwóch kolorów wyrażona w postaci proporcji od 1:1 (zły) do 21:1 (doskonały). Używaj mocno kontrastujących kolorów, zwłaszcza w przypadku tekstu i jego tła. Obrazy zawierające tekst także powinny mieć wysoki kontrast. Aby lepiej zobrazować różnicę pomiędzy niskim a wysokim kontrastem, przygotowaliśmy kilka przykładów kolorowego tekstu na białym tle. Znajdziesz je poniżej. 

Niski kontrast

Minimalny kontrast treści spełniającej wymagania dostępności to 4,5:1. Oto przykłady połączeń kolorów, które nie spełniają tych wymagań i nie powinny być używane:

• Żółty tekst – 1,07:1
• Bladozielony tekst – 1,12:1
• Pomarańczowy tekst – 2,14:1
• Różowy tekst – 3,14:1
• Czerwony tekst – 4,0:1

 

Dobry kontrast

Poniższe połączenia kolorów to dobry wybór – mają wystarczający kontrast (na poziomie od 4,5:1 do 7:1):

• Niebieski tekst – 4,68:1
• Ciemnozielony tekst – 5,14:1
• Fioletowy tekst – 6,95:1

 

Doskonały kontrast

Najlepiej używać kolorów wymienionych poniżej – mają najlepszy wskaźnik kontrastu (powyżej 7:1):

• Ciemnopomarańczowy tekst – 7,43:1
• Ciemnoszary tekst – 12,63:1
• Czarny tekst – 21:1

 

Podsumowanie najlepszych praktyk dotyczących przystępności treści kursu

Treść

• Niech treść kursu będzie uporządkowana. Podziel ją na krótsze akapity.
• W przypadku długich dokumentów podaj spis treści lub streszczenie.
• Dołącz słowniczek terminów jako materiał dodatkowy do pobrania.
• Sprawdź pisownię, gramatykę i czytelność.

 

Semantyka dokumentu

• Używaj znaczników semantycznych, dzięki którym technologie wspomagające działają prawidłowo. 
• Uporządkuj treść, stosując znaczniki nagłówków.
• Stosuj listy punktowane i numerowane.
• Używaj możliwie najprostszej struktury tabeli.
• Stosuj linki mające formę opisu.

 

Tekst alternatywny

• Dodawaj odpowiedni tekst alternatywny do obrazów w dokumentach, prezentacjach slajdów itp. 

 

Kontrast kolorów

• Używaj w tekście i obrazach kolorów o dużym kontraście.

 

Linki do innych artykułów na temat ułatwień dostępu i inkluzywności

• Tworzenie łatwo dostępnych, inkluzywnych treści — omówienie 
• Ułatwienia dostępu do treści wideo
• Ułatwienia dostępu do treści
• Materiały z zakresu ułatwień dostępu i inkluzywności