Ułatwienia dostępu do treści wideo

W tej sekcji zbiór wskazówek dotyczących przystępnych treści wideo składa się z dwóch części:

• Treści audio
• Treści wizualne

 

Treści audio

Ludzie uczą się na różne sposoby. Wiele osób będzie jedynie słuchać Twojego kursu lub jego fragmentów, nie oglądając filmów. Poza tym uczestnicy mogą realizować kurs na urządzeniach mobilnych i polegać na instrukcjach audio oraz opisach. Uczestnicy niewidomi lub niedowidzący mogą w ogóle nie być w stanie oglądać treści na ekranie, dlatego jedynie słuchają dźwięku. Podobnie głusi i niedosłyszący uczestnicy polegają dużo bardziej na napisach. Aby Twój kurs był jak najbardziej przystępny, upewnij się, że same treści audio i napisy wystarczą, aby skutecznie przekazać to, czego chcesz nauczyć. 

Dobrą metodą tworzenia kursu jest przygotowanie treści, które są samowystarczalne. Aby zadbać o przystępność treści audio, musisz pamiętać o trzech zasadach:

• Wyjaśniaj elementy wizualne zawarte w slajdach.
• Używaj nieskomplikowanego języka.
• Dodaj napisy.

 

Objaśnianie czynności na ekranie lub elementów wizualnych w slajdach

Jeżeli treści wizualne są istotne dla realizacji tematu, warto wyjaśnić, co widać na ekranie. Na przykład: 

 

Tytuły i nagłówki

Odczytuj tytuły slajdów, zanim zaczniesz omawiać dany temat, lub wyświetlaj je w trakcie kilku pierwszych zdań. Międzynarodowa Agencja ds. Zapobiegania Ślepocie szacuje, że na świecie jest 295 milionów osób z wadami wzroku, z czego 43 miliony to osoby niewidome – opisy materiałów wizualnych mogą mieć dla uczestników ogromne znaczenie.

 

Źle: „Przeczytajcie tekst widoczny na slajdzie lub na ekranie”.

Dobrze: „Na tym slajdzie widzimy trzy główne zagadnienia, które omówimy w tej sekcji: tworzenie filmów, jakość dźwięku i formatowanie plików PDF”.

 

Obrazy i interakcje

Opisując obrazy, nie używaj zwrotów, których rozumienie opiera się na zmyśle wzroku – unikaj odwoływania się do kolorów czy kierunku (np. „kliknijcie kwadrat”, „pole w lewej części strony”, „duży niebieski tekst” itp.). 

 

Zamiast mówić: „Zrobię więc tak i naprawione”. 

Wyjaśnij, co robisz: „Zaznaczam myszą cały rozdział i klikam przycisk Wyrównaj do lewej, żeby to naprawić. Funkcja ta jest też dostępna w menu Format”.

 

Postaraj się też nie pomijać żadnych kroków podczas wyjaśniania interakcji. 

 

Zamiast mówić: „Idę linijka po linijce i już, doszliśmy do procedury”.

Wytłumacz jasno i precyzyjnie: „Gdy osiągnę punkt przerwania w tej procedurze, przejdę przez kod, klikając F7. Mogę też wybrać przycisk „Przejdź do” znajdujący się na górnym panelu nawigacyjnym”.

 

Używaj nieskomplikowanego języka

Załóż z góry, że dwie trzecie uczestników kursu nie będzie rodzimymi użytkownikami Twojego języka. Powiedzenia, idiomy, żargon i slang mogą być dla tych uczestników niezrozumiałe. Jeśli chcesz, żeby Twój kurs był przystępny dla jak największej liczby użytkowników, postaraj się, aby język skryptu audio nie był zbyt skomplikowany i unikaj kolokwializmów.

Mów powoli i wyraźnie, używając prostego języka. Poświęć odpowiednią dość czasu na wprowadzenie nowych tematów i zdefiniuj nowe pojęcia oraz skróty. Ułatwi to odbiór treści wszystkim uczestnikom, zwłaszcza tym, którzy mogą potrzebować więcej czasu na zrozumienie treści i przeczytanie tekstu.

 

Dodaj napisy

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że 430 milionów osób doświadcza utraty słuchu w stopniu powodującym niepełnosprawność. Wiele z nich będzie polegać podczas Twojego kursu wyłącznie na napisach. Choć do kursów w języku angielskim, hiszpańskim i portugalskim można dodać automatycznie wygenerowane napisy i transkrypcje, trzeba się tu liczyć z ryzykiem błędów w związku z jakością dźwięku, techniczną terminologią, a nawet akcentem prowadzącego. Najlepiej samodzielnie upewnić się, że po wygenerowaniu napisów wszystko jest w porządku. Napisy powinny dokładnie odzwierciedlać to, co zostało powiedziane w filmach.

• Sprawdź, czy nazwy własne, żargon branżowy i terminy techniczne zostały dobrze wygenerowane i mają poprawną pisownię.
• Uwzględnij wypełniacze (np. „hmm” czy „ups”), ponieważ usunięcie ich z napisów może powodować dysonans u użytkowników, którzy jednocześnie słuchają dźwięku i czytają napisy.

W przypadku kursów w językach innych niż angielski, portugalski i hiszpański zachęcamy do zapoznania się z dokumentacją pomocniczą, w której znajduje się więcej informacji o przesyłaniu własnych napisów.

 

Podsumowanie najlepszych praktyk dotyczących przystępności treści audio

• Postaraj się, aby Twój skrypt audio był samowystarczalny, niczym audiobook. Tam, gdzie to możliwe, nie uzależniaj rozumienia skryptu od elementów wizualnych.
• Omów każdy element wizualny widoczny na ekranie, chyba że służy wyłącznie do celów dekoracyjnych. 
• Daj uczestnikom czas na zrozumienie treści. Mów w miarowym tempie, nie za szybko. Rób pauzy, aby uczestnicy mieli czas na przetworzenie treści, zarówno dźwiękowych, jak i wizualnych.
• Używaj prostego języka. Niech Twoje zdania i akapity będą zwięzłe. 
• Używaj prostych słów i unikaj zbyt swobodnego lub potocznego języka, skrótów oraz żargonu. Lepiej też nie używać skomplikowanych metafor i idiomów. 
• Omawiaj zwięźle i precyzyjnie najważniejsze zagadnienia i powtarzaj najważniejsze kwestie. Uczestnikom łatwiej też zrozumieć treści, gdy mówisz o tym samym na różne sposoby.
• Dodaj dokładne napisy do wszystkich treści mówionych.

 

Treści wizualne

Prezentowanie dopracowanych i spójnych treści wizualnych jest bardzo ważne, jednak wśród uczestników jest sporo osób z różnymi wadami wzroku, od bliskowzroczności, dalekowzroczności, daltonizmu i monochromacji po widzenie nieostre lub tunelowe i ślepotę. Dzięki zastosowaniu kilku podstawowych zasad możesz sprawić, że treści wizualne będą przystępne dla możliwie jak największej liczby osób.

 

Styl i rozmiar czcionki

• Unikaj długich zdań pisanych DUŻYMI LITERAMI – dla wielu osób mogą one być trudne do przeczytania. Nie zalecamy używania dużych liter w nagłówkach rozdziałów i w miejscach, w których szczególny nacisk jest kluczowy dla zagadnienia. 
• Zadbaj o to, aby czcionka była czytelna na urządzeniach mobilnych, które mają mniejsze ekrany. Zalecany rozmiar czcionki to co najmniej 12 punktów, a najlepiej 14–16 punktów lub jeszcze więcej.
• Jeśli tylko masz taką możliwość, używaj wyraźnych czcionek, które zwiększają czytelność. Większość wyraźnych czcionek to czcionki sans serif lub sans. Do najbardziej polecanych ze względu na czytelność należą Tahoma (sans serif), Verdana (sans serif) i Arial (sans serif). 

 

Kolorystyka

• Zawsze wskazuj treść w sposób, który nie zależy od tego, czy ktoś potrafi rozróżniać kolory. Uczestnicy kursu mający wadę wzroku lub problem z rozróżnianiem kolorów mogą nie zrozumieć filmu lub materiału, który odwołuje się do kolorów lub zawiera kolory o niskim kontraście. 
• Zwróć uwagę na kontrast kolorów – zależy on zarówno od odcienia (koloru), jak i wartości (jasność/ciemność). Na przykład połączenie niebieskiego z żółtym lub czarnego z żółtym jest mocno kontrastowe, ponieważ kolory te różnią się i odcieniem, i wartością. Z kolei połączenie ogniście czerwonego z pomarańczowym jest bardzo mało kontrastowe, ponieważ te kolory mają podobne odcienie i wartości. W sprawdzaniu wskaźnika kontrastu pod kątem czytelności dla wszystkich uczestników kursu może pomóc to internetowe narzędzie do analizowania kontrastu . 
• Wyobraź sobie, że wszystkie wykresy i diagramy wyświetlane w Twoim filmie zostały wydrukowane na czarno-białej drukarce. Czy każdy byłby w stanie je zrozumieć? Jeśli nie, poza kolorami użyj też etykiet tekstowych, aby wyróżnić treści.
• Staraj się nie używać jasnych i neonowych kolorów. Jasne kolory mogą utrudnić zrozumienie treści użytkownikom z zaburzeniami poznawczymi.

Więcej przykładów i zaleceń związanych z wysokim kontrastem kolorów znajdziesz w tym artykule na temat czytelności materiałów kursowych.

 

Inne

• Unikaj komplikowania prezentacji. Dla niektórych osób slajd z wieloma skomplikowanymi elementami wizualnymi może nie być zrozumiały. Mogą nie być w stanie skupić się na temacie filmu.
• Unikaj migających elementów. Szybko migające treści (szybciej niż 3 razy na sekundę), zwłaszcza duże i jasne, mogą powodować ataki padaczki u światłoczułych odbiorców. Migających czerwonych elementów w ogóle nie należy używać. 
• Sprawdź pisownię i gramatykę. Literówki i błędy gramatyczne mogą odwracać uwagę od treści, zwłaszcza jeśli język ojczysty uczestnika jest inny niż język kursu. Mogą też wpływać na opinię o Tobie jako prowadzącym. Zdecydowanie zalecamy korzystanie z funkcji sprawdzania pisowni w końcowej wersji materiałów albo zlecenie ich redakcji współpracownikowi lub znajomemu.

 

Podsumowanie najlepszych praktyk dotyczących przystępności treści wizualnych

• Unikaj stosowania WIELKICH LITER.
• Zawsze dbaj o to, aby tekst i grafika były wystarczająco duże, aby mogły je odczytać osoby niedowidzące lub używające mniejszych ekranów. Stosuj czcionki w rozmiarze nie mniejszym niż 12 punktów. 
• Używaj czytelnych czcionek.
• Używaj kolorów, które nie zlewają się ze sobą i tworzą wystarczający kontrast między treścią a tłem. Staraj się nie używać jasnych i neonowych kolorów.
• Nigdy nie przekazuj informacji jedynie za pomocą koloru. 
• Tło powinno być uporządkowane, a układ treści prosty i zrozumiały. Powinno być jasne, jak poruszać się po treści.
• Ilustracje, ikony itp. mają uzupełniać, a nie zastępować tekst.
• Nie dodawaj szybko migających elementów, które mogą wywołać atak padaczki u światłoczułych odbiorców. 
• Sprawdź pisownię i gramatykę.

 

Linki do innych artykułów na temat ułatwień dostępu i inkluzywności

• Tworzenie łatwo dostępnych, inkluzywnych treści – omówienie 
• Ułatwienia dostępu do materiałów kursowych
• Ułatwienia dostępu do treści
• Materiały z zakresu ułatwień dostępu i inkluzywności