Ułatwienia dostępu do treści

Przynależność, równość, różnorodność i integracja

Chcemy, aby każdy miał dostęp do nauki – to bardzo ważny element naszej misji. Jesteśmy dumni z tego, że z naszych kursów korzystają osoby z całego świata, reprezentujące przeróżne osobowości, kultury i historie. To dla nas bardzo ważne, aby treści, które udostępniamy, były oparte na szacunku i równości oraz wolne od uprzedzeń. Szczególnie ważne jest to w przypadku grup mniejszościowych.

Tworzenie treści wolnych od uprzedzeń to po prostu uczciwe trzymanie się tematu biznesowego czy technicznego, bez dodawania zbędnych kontekstów. Z drugiej strony uczestnicy kursu mogą lepiej przyswajać treści i odczuwać większą przynależność, gdy prowadzący działa intencjonalnie i proaktywnie, starając się uwzględniać potrzeby wszystkich osób.

Opracowywanie treści promujących integrację nie jest trudne, jeśli tylko masz świadomość różnorodności i starasz się używać języka, który ją uwzględnia. Nie chodzi tu jednak tylko o „poprawność polityczną”, a raczej o traktowanie wszystkich z takim samym szacunkiem oraz uwzględnianie różnych doświadczeń, kultur i tożsamości. Oto kilka kwestii, o których warto w związku z tym pamiętać:

Kraj pochodzenia

Wyjście z założenia, że każdy uczestnik kursu ma wiedzę o danym kraju, może sprawić, że niektórzy będą się czuć pominięci. Na przykład elementy zakładające znajomość lokalnych kodów pocztowych, skrótów oznaczających nazwy stanów itp. mogą sprawiać problemy uczestnikom spoza Stanów Zjednoczonych. Można oczywiście wspominać o takich elementach w kontekście, jednak warto je zdefiniować i nie zakładać z góry, że są one wszystkim znane.

Na przykład mówiąc o największych stanach w USA, nie pisz „CA” i „TX”. Najpierw użyj form Kalifornia (CA) i Teksas (TX). Gdy już wprowadzisz skróty, później możesz używać ich samodzielnie, bez podawania pełnych nazw.

Język mówiony

Jak już mówiliśmy, najlepiej założyć z góry, że dwie trzecie uczestników kursu nie będzie rodzimymi użytkownikami Twojego języka. Jako osoba posługująca się językiem polskim unikaj określania innych języków jako „obcych”, ponieważ dla niektórych uczestników kursu to właśnie polski jest językiem obcym. Podobnie jeśli jesteś prowadzącym z Polski, nie mów o uczestnikach z innych krajów „osoby zza granicy”, a raczej „spoza Polski”.

Używanie imion

Unikanie używania imion pomaga tworzyć treści, które nie są skierowane do żadnej konkretnej kultury czy płci, oraz unikać problemów związanych z przynależnością, równością, różnorodnością i integracją, które tu wymieniamy. Jeśli to tylko możliwe, zwracaj się do uczestników bezpośrednio („ty”/„wy”), a formy z końcówkami męskimi lub żeńskimi (np. „zapomniałeś/zapomniałaś) zastępuj konstrukcjami neutralnymi („nie pamiętasz”).

Na przykład zamiast „Arkusz Jurka ma 100 wierszy” lepiej powiedzieć „Twój arkusz ma 100 arkuszy. Jak możesz…” albo „Analityk danych pracuje w arkuszu, który ma 100 wierszy. Jak może…”

Przynależność

Przynależność to jedna z podstawowych wartości, które staramy się promować w naszych kursach – treść Twojego kursu nie powinna opierać się na żadnych założeniach, które mogłyby sprawić, że ktoś poczuje się niedostrzegany. Uczestnikami kursu mogą być osoby w każdym wieku, każdej rasy, narodowości i klasy, o każdej orientacji seksualnej, tożsamości płciowej i przynależności etnicznej, każdego wyznania, każdej kultury, z każdym statusem niepełnosprawności, posługujące się każdym językiem jako ojczystym. Poniższe przykłady obrazują różne typy problemów, na które warto zwrócić uwagę.

Płeć

Unikaj treści sugerujących, że istnieją tylko kobiety i mężczyźni, na przykład wyrażeń takich jak „płeć przeciwna” – jest przecież wiele osób niebinarnych i identyfikujących się z trzecią płcią. Jeśli musisz odwołać się do przeciwieństw, używaj przykładów niepowiązanych z tożsamością, na przykład osoby pracujące zdalnie kontra osoby pracujące w biurze. W miarę możliwości warto też neutralnie opisywać zawody, na przykład „osoba zajmująca się gaszeniem pożarów” zamiast „strażak/strażaczka”.

Rasa

Nigdy nie zakładamy, że jakaś rasa jest domyślna. Mamy świadomość, że rasa i pochodzenie etniczne są często różne. Na przykład Afroamerykanin to czarnoskóry Amerykanin pochodzenia afrykańskiego, a nie ogólny termin określający czarnoskórych Amerykanów, pośród których są też spore populacje osób pochodzących z Karaibów, Europy i ludów rdzennych. W odniesieniu do wielu ras można użyć określenia „osoby niebiałoskóre”, jednak mówiąc o poszczególnych grupach, stosujmy ich konkretne określenia.

Sprawność

To bardzo ważne, by rozumieć społeczności, o których się wspomina, ponieważ ich preferencje mogą być różne. Na przykład niektóre osoby preferują używanie wyrażeń stawiających na pierwszym miejscu człowieka, a nie jego cechy, np. „osoba z wadą wzroku” a nie „osoba niewidoma”. To pierwsze określenie nie definiuje osoby na podstawie jej niepełnosprawności. Z drugiej strony w społecznościach osób niesłyszących i autystycznych preferowane są określenia stawiające na pierwszym miejscu właśnie niepełnosprawność, na przykład „osoba niesłysząca”.

Warto zapoznać się z poradnikiem stylistycznym z zakresu języka dotyczącego niepełnosprawności, do którego link zamieściliśmy w artykule z materiałami na temat ułatwień dostępu i inkluzywności. Jeśli nadal nie wiesz, jakich określeń używać, skonsultuj się z członkiem danej społeczności. Pamiętaj też, że nie każdą niepełnosprawność da się zauważyć, np. trudność w nauce lub chorobę psychiczną. W związku z tym zalecamy używanie sformułowań takich jak „model zwrócił nieoczekiwane wyniki” zamiast „model zwrócił zwariowane wyniki”.

Religia

Pamiętaj, że uczestnicy kursu mogą wyznawać różne religie lub pochodzić ze środowisk świeckich. Jeżeli nie jest to kluczowe dla tematu, najlepiej nie używać określeń powiązanych z konkretną religią czy wyznaniem. Osoby wyznające tę samą religię należy określać jako „członków społeczności żydowskiej” a nie „żydów” czy „muzułmanów”.

Orientacja seksualna

Nigdy nie zakładajmy, że wszyscy uczestnicy kursu są heteroseksualni. Zamiast „mąż i żona” czy „chłopak i dziewczyna” możesz mówić „para”, „partner” czy „związek”. Używaj też współczesnych terminów, np. „społeczność LGBTQ”, „gej”, „lesbijka”, a nie starszych czy obraźliwych określeń, np. „homoseksualista”.

Więcej przykładów, podręczników i glosariuszy związanych z niedyskryminującym językiem znajdziesz w artykule z materiałami na temat ułatwień dostępu i inkluzywności.

Linki do innych artykułów na temat ułatwień dostępu i inkluzywności

Czy było to pomocne? [helpful]

Wszystko gotowe do stworzenia kursu? Do dzieła!

Stwórz kurs