Kurs materyalleri için erişilebilirlik açısından göz önünde bulundurulması gerekenler

Udemy’de video içeriğiniz ve kurs materyalleriniz, öğrettiklerinizi pekiştirerek yeni yetkinlikler katan ayrılmaz iki unsurdur. Bu nedenle kursunuzun tamamının erişilebilir olması için kursunuzla birlikte sağladığınız tüm içeriklerin erişilebilir olması gerekir.

Bu bölümde, erişilebilir kurs materyallerini dört kısım halinde inceleyeceğiz: 

• İçerik organizasyonu
• Anlamlı belge semantiği
• Görseller/medya için alternatif metin
• Renk kontrastı

 

İçerik organizasyonu

• İçeriğinizi düzenli tutun ve metni özgün başlıklarla daha kısa paragraflara bölün. Bu, içeriğin taranmasını kolaylaştırır ve kullanıcılar için daha okunabilir olmasını sağlar.
• Tüm belgelerin başlangıcında bir içindekiler bölümü veya ileride bulunan içeriklere dair (birkaç cümle ya da maddelerden oluşan bir liste şeklinde) bir özet bulundurun.
• Kursta ilerlerken kullanıcılara yardımcı olması için bir terimler sözlüğü ve terimlerin anlamlarını indirilebilir bir kaynak olarak dahil edin. Kullanıyor olabileceğiniz tüm slaytları indirilebilir bir kaynak veya bağlantı olarak dahil etmeniz de ideal olacaktır.
• Yazım, gramer ve okunabilirliğinizi her zaman kontrol edin. Okunabilirlik, bir metin parçasının bir kişi tarafından ne kadar kolay okunabildiği anlamına gelir. Cümle uzunluğu, hece yoğunluğu, konu karmaşıklığı ve kelimelerin bilinirliği gibi faktörler içerebilir. Kursunuzun erişilebilir olduğundan emin olmak için son kontrol olarak bir iş arkadaşınızdan veya arkadaşınızdan kurs içeriğinizi okumasını ve egzersizlerinizi denemesini isteyin.

 

Belgeleri erişilebilir hale getirme

Görme bozukluğu yaşayan kişiler tarafından kullanılan ekran okuyucular (JAWS, NVDA veya Voiceover gibi), sayfada yer alan metni okumanın yanı sıra metnin başlıklar, alt başlıklar ve liste öğeleri şeklinde nasıl organize edildiğini de açıklar. Örneğin, görsel olarak okuma yapabilen bir kişi büyük, kalın puntolu metinlerin bölüm başlıklarını belirttiği bir sayfa görürken görme bozukluğu yaşayan bir kişi için “anlamsal işaretleme” yoluyla başlığın ne olduğu açıklanır. Bu meta bilgiler, erişilebilir belgeler için büyük önem taşır. Neyse ki, Microsoft Word ve Google Dokümanlar gibi çoğu kelime işleme programı ve uygulamasında bu dahili bir özelliktir.

Ekran okuyucunun işini nelerin zorlaştırdığını bilmek de bir o kadar önemlidir. Örneğin, bir ekran okuyucu kullanırken tablodaki birleştirilmiş hücrelerden geçiş yapılması ve düzenin anlaşılması daha zor olabilir. Ayrıca biçimlendirme, anlamsal olmayan bir şekilde yapılırsa ekran okuyucuların sunduğu bilgiler kafa karıştırıcı olabilir. Örneğin, bir madde işareti için yıldız işareti ve sekme noktası kullanırsanız ekran okuyucu bunu “madde işareti” yerine “sekme” veya “yıldız işareti” olarak okuyabilir.

Bu bölümde, dijital belgelere semantik eklemeyle ilgili yalnızca birkaç konu yer almaktadır ancak çeşitli kapsamlı kaynaklar da eklenmiştir.

 

Doğru Başlıklar

Başlıklar, içeriğinizi daha erişilebilir hale getirmek için en iyi yöntemlerden biridir. Doğru semantik kullanımı ve görsel başlıklar, görme yetisi olan ve olmayan kullanıcılar için içeriği daha okunabilir hale getirir.

Doğru semantik başlıklar ile içeriğinizi organize ederek (kelime işleme veya slayt gösterisi uygulamalarında bazen “B1” veya “Başlık 1” olarak da geçer) ekran okuyucuların içeriğinizi doğru bir şekilde anlatmasını sağlayabilirsiniz. Örneğin, belgenin başlığının birinci seviye bir başlık, bölüm başlığının ikinci seviye bir başlık (ör. B2) ve alt bölüm başlıklarının üçüncü veya dördüncü seviye başlık olması gerekir. Örneğin:

 

Sayfa Başlığı (Başlık 1)

Bölüm Başlığı (Başlık 2)

Buraya metin içeriği gelecek.

Alt bölüm başlığı (Başlık 3)

Buraya metin içeriği gelecek.

 

Not: Başlık seviyelerini atlamaktan kaçının. Örneğin birinci seviye bir başlıktan üçüncü seviye başlığa atlamayın. 

 

Doğru şekilde madde işareti eklenmiş ve numaralandırılmış listeler

Metinleri sekme noktaları, yıldız işaretleri ve sayılar ile manuel olarak biçimlendirmek yerine her zaman kelime işleme veya slayt gösterisi uygulamalarının madde işareti (sırasız liste) ve numaralı liste (sıralı liste) işlevlerini kullanın. Ekran okuyucular, bu liste türlerini tanır ve içeriğinizi doğru şekilde sunar. 

 

Basit tablo şekilleri

Yayılmış (veya birleştirilmiş) satırlar veya sütunlar konusunda dikkatli olun ve çoklu düzeye sahip tablo başlıklarından kaçının. Birleştirilmiş hücrelerin öğrencilere açıklanması ve bunların ekran okuyucular tarafından yorumlanması zor olabilir. Ayrıca mümkünse görsel düzen için tablo kullanmaktan kaçının. 

 

Bağlantıların tanımlayıcı olduğundan emin olun

Yeterli bağlam bulunmayan, tek başına ifadelerden kaçının:

• “Buraya tıklayın” 
• “Burada”
• “Daha fazla”
• “Daha fazla bilgi”
• “Devamını okuyun”
• “Devam” 

 

Daha fazla bağlam bulunan bu alternatif ifadeleri öneriyoruz:

• “Ders programını indirebilirsiniz”
• “____ ile ilgili alıntı”
• “Ek ____ bu bağlantıda mevcuttur”

Ayrıca, belge yazdırılma amacıyla oluşturulmadığı veya URL içerikle bağlantılı olmadığı sürece bağlantı olarak tek başına URL (www.abcde.com gibi) kullanmaktan kaçının.

 

Görseller/medya için alternatif metin

Bir görsel, binlerce kelimeye bedeldir ancak görme kaybı veya körlük yaşayan öğrenciler, görselleriniz için alternatif metinlere güvenmek durumundadır. Belgelerinizde, slayt sunumlarınızda ve benzeri içeriklerde bulunan görseller için her zaman anlaşılır ve bağlam odaklı alternatif metinler sağlayın. Bu metin, ekran koruyucu veya başka yardımcı teknolojiler kullananlara sesli olarak okunur.

• Görseller için alternatif metin sunmanızı sağlayan birçok araç vardır. Bu kutular bazen “alt metin”, “alternatif” ve hatta “görsel açıklaması” gibi ifadelerle sınıflandırılır. Varsa bu alanı görsel için alternatif metin sunmak üzere kullanın.
• Alternatif metin, bir görselin açıklamasından ziyade görselin anlamını yansıtmalıdır. Örneğin, alternatif metin “dişli simgesi” yerine “Ayarları temsil eden dişlilerin bir görseli” şeklinde olmalıdır. Görseli kaldırmanız gerekse onun yerine nasıl bir metin koyardınız? Alternatif olarak, birine görseli telefondan tasvir etmeniz gerekseydi onlara nelerden bahsedebileceğinizi düşünün ve görsel açıklamanızda bunları ele almaya çalışın.
• Bir görsel, ilgili içeriğe veya işleve sahip değilse, tamamen dekoratifse veya yakınındaki metinde alternatif metin sağlanmışsa görselin alternatif metni mümkün olduğu durumlarda boş bırakılmalıdır. Bazı kelime işleme veya slayt gösterisi uygulamalarında “boşluk” veya “boş” seçeneği bulunur. 
• “Resmi”, “görüntüsü” veya “bağlantısı” gibi kelimeler eklemekten kaçının. Yardımcı teknoloji bunu otomatik olarak algılayacak ve kullanıcılara bir görsel üzerinde olduklarını açıklayacaktır.
• Anlaşılırlık veya bağlamdan ödün vermeden mümkün olduğunca az sayıda kelime kullanın.
• PDF belgeleri için Adobe Acrobat Pro, belgenizin erişilebilirlik standartlarına uygun olup olmadığını doğrulayabilir. Kaynaklar bölümünde bir bağlantı bulabilirsiniz.

 

Alternatif metin içeren görsel örneği

Metin çoğu zaman varsayılan olarak görsel dosya adını alır ve bu pek kullanışlı bir durum değildir.

Varsayılan Alternatif Metin (dosya adı): adult-kid-tech_revised_220811.jpg

Değiştirilmiş Alternatif Metin: Koltukta oturarak dizüstü bilgisayarla çalışan bir yetişkin ve kulaklık takarak tablet izleyen bir çocuk.

 

Güçlü renk kontrastı kullanın

Renk kontrastı, iki renk arasındaki parlaklık farkının ölçümüdür ve 1:1 (kötü) ile 21:1 (mükemmel) arasında değişen bir oranla ifade edilir. Özellikle metniniz ile arka planınız arasında yüksek renk kontrastı kullandığınızdan emin olun. Metin içeren görseller de yüksek kontrasta sahip olmalıdır. Düşük ve yüksek kontrastlı kombinasyonlar arasındaki farkı göstermek amacıyla, aşağıda beyaz arka planlar üzerindeki renkli metinlerin birkaç örneğini test ettik. 

 

Düşük kontrast

Erişilebilir içerikler için gereken minimum kontrast oranı 4,5:1’dir. Bu eşiği karşılamayan ve kaçınılması gereken renk kombinasyonlarının örneklerini aşağıda bulabilirsiniz:

• Sarı metin – puan: 1,07:1
• Soluk yeşil metin – puan: 1,12:1
• Turuncu metin – puan 2,14:1
• Pembe metin – puan: 3,14:1
• Kırmızı metin – puan: 4,0:1

 

İyi kontrast

Aşağıdaki renk kombinasyonları, yeterli kontrastı (4,5:1 – 7:1 arası oran) sağladığı için iyi seçimlerdir:

• Mavi metin – puan: 4,68:1
• Koyu yeşil metin – puan: 5,14:1
• Mor metin – puan: 6,95:1

 

Mükemmel kontrast

En iyi kontrastı (7:1 üzeri oran) sağladığı için aşağıda listelenen renkleri kullanmak isteyebilirsiniz:

• Koyu turuncu metin – puan 7,43:1
• Koyu gri metin – puan: 12,63:1
• Siyah metin – puan: 21:1

 

Erişilebilir kurs içeriğine yönelik en iyi uygulamaların özeti

İçerik

• Metninizi düzenli tutun ve içeriği daha kısa paragraflara bölün
• Tüm uzun belgeler için bir içindekiler listesi veya özet sağlayın
• Kaynak olarak bir terimler sözlüğü ekleyin
• Yazım, gramer ve okunabilirliği kontrol edin

 

Belge semantiği

• Yardımcı teknolojilerin doğru şekilde çalışması için anlamsal işaretleme kullanın 
• Doğru başlıkları kullanarak içeriğinizi düzenleyin
• Doğru şekilde madde işareti eklenmiş ve numaralandırılmış listeler kullanın
• Mümkün olan en basit tablo şeklini kullanın
• Bağlantıların tanımlayıcı olduğundan emin olun

 

Alternatif metin

• Belgelerinizde, slayt sunumlarınızda ve benzeri içeriklerde bulunan görseller için uygun alternatif metinler sağlayın.

 

Renk kontrastı

• Metinler ve görseller için güçlü renk kontrastı kullanın

 

Diğer erişilebilirlik ve kapsayıcılık makalelerinin bağlantıları

• Erişilebilir ve kapsayıcı içerik oluşturmaya genel bakış 
• Erişilebilir video içeriği ile ilgili göz önünde bulundurulması gerekenler
• Kapsayıcı içerikler ile ilgili göz önünde bulundurulması gerekenler
• Erişilebilirlik ve kapsayıcılık hakkındaki kaynaklar